Dzieci częściej w okresie pandemii, podobnie jak my dorośli, odczuwają lęk. Warto wiedzieć jak pomóc im radzić sobie z lękiem, jak zminimalizować jego negatywne skutki?
W dzisiejszym wpisie podpowiadamy, w jaki sposób instruktorzy, nauczyciele, rodzice mogą skutecznie wspierać dzieci w pokonywaniu, oswajaniu lęku przy pomocy baśni czy zabaw.
1. Zabawa w teatr
Zabawa stanowi sposób oswajania rzeczywistości, poszerzania wiedzy o sobie i świecie. Umiejętnie przeprowadzona może pomóc zrozumieć i ukoić emocje.
Zrobienie z dziećmi przedstawienia dotyczącego trudnych dla niego sytuacji (np.: zakupów, oddalenia się od mamy, ciemności, choroby) jest formą oswajania lęku. Dzieci same mogą tworzyć scenariusze historii lub odgrywać scenki zaproponowane przez dorosłych. Do wystawienia przedstawienia można użyć pacynek czy zabawek. Takie przedstawienie może być dobrą okazją, by rozpocząć rozmowę na temat zachowań bohaterów spektaklu, szukania innych możliwych rozwiązań, wsłuchania się w uczucia i potrzeby dziecka.
2. Zabawa w rysowanie lęku
Wyrażanie swoich uczuć poprzez malowanie, rysowanie czy rzeźbienie pomaga dzieciom lepiej radzić sobie z lękiem. Dzieci mają za zadanie narysować jak najstraszniejszego potwora. Następnie dorysować elementy, które sprawią, że będzie on śmieszny i mniej groźny. Warto przy okazji pośmiać się razem z dzieckiem. Pamiętacie zaklęcie “ridiculous!” z Harrego Pottera? Zaklęcie to z angielskiego oznacza “śmieszny”, “absurdalny” i pozwalało ono uczniom Hogwartu uporać się z trapiącymi ich strachami. A zatem ośmieszenie pewnych sytuacji czy lęków, wyobrażenie sobie ich w śmieszny sposób, może sprawić, że strach nie będzie taki straszny, jak na początku mógłby się wydawać.
3. Śmichy, chichy
Dzieci bardzo często odzwierciedlają stany emocjonalne dorosłych. Jeśli najmłodsi wiedzą, że w ich otoczeniu dominują osoby lękowe, smutne, narzekające, to bardzo często przejmują ich stan. Dlatego warto zatrzymać się na chwilę i zastanowić się, jaką wizję świata pokazujemy dzieciom? W budowaniu pozytywnego podejścia do świata mogą nam pomóc zabawy, w których śmiech odgrywa rolę dominującą. Śmiech zmniejsza napięcie i przynosi ulgę. A oto przykład takiej zabawy na czas pandemii: “Mydło śmiechu”. Udajemy wraz z dziećmi, że mydło, którego używamy do mycia rąk, wywołuje śmiech i za każdym razem, gdy jesteśmy w łazience i nakładamy magiczne mydło, śmiejemy się głośno chacha, hihi, myjąc ręce. Śmiejemy się cały czas aż do zakończenia mycia rąk. Badania naukowe potwierdzają, że śmiech pobudza koktajl pozytywnych hormonów z endorfiną i dopaminą na czele. Obniża się kortyzol, czyli hormon stresu i dzięki temu czujemy się rozluźnieni. 20 minut śmiechu dziennie ma potwierdzone naukowo działanie prozdrowotne.
4. Bajki terapeutyczne
“Baśnie są bardziej niż prawdziwe, nie dlatego iż mówią nam, że istnieją smoki, ale że uświadamiają, że smoki można pokonać” – Neil Gaiman. Bajka sprawia, że dziecko w fikcyjnym, bezpiecznym świecie może odnaleźć różne sposoby radzenie sobie w trudnych sytuacjach. Utożsamienie się z bohaterem, współodczuwanie przeżywanych przez niego emocji, aż po znalezienie rozwiązania, może wpłynąć na pewność siebie naszego dziecka. Historie uczą, że aktywny, odważny bohater jest w stanie poradzić sobie w wielu sytuacjach. Bohater otrzymuje zadanie, spotyka mentora, przechodzi szereg prób, stacza walkę z czymś, czego się boi i odmieniony wraca ze zdobytym trofeum. Historie przygód bohaterów dają dzieciom poczucie, że nie są same. Opowieści zmniejszają napięcie emocjonalne, dodają otuchy.
Bajki terapeutyczne, ale także baśnie w ich oryginalnej, nieulepszonej wersji, pokazują też, że pewne sytuacji trzeba po prostu przyjąć i zaakceptować (np.śmierć bliskiej osoby). Z bajek terapeutycznych polecamy pozycje Marii Molickiej.
5. Relaksacja
Relaksacja pomaga uwolnić się od stanu napięcia. W trakcie relaksacji aktywizuje się przywspółczulny układ nerwowy, co generuje procesy odprężenia. Oto przykład takiej relaksacji, którą możecie wykorzystać na zajęciach lub w domu z dziećmi: “Marzenia”
“Wyobraź sobie, że jesteś na łące… Widzisz wokół siebie wiele pięknych kwiatów, które niezwykle pachną. Czy czujesz ich zapach? Koło twojego ucha przelatuje motyl. Słońce ogrzewa Ci twarz, ręce, nogi, całe ciało. Patrzysz na chmury, które wyglądają jak wata cukrowa. Niektóre przypominają zwierzątka, np.: żółwia czy słonia. Popatrz na chmury, jakie jeszcze widzisz kształty. Nagle czujesz na twarzy krople deszczu. Zaczynasz biegać po łące i łapać je w dłonie. Wieje lekki wiaterek, który rozgania chmury i znów na niebie pojawia się słońce. Widzisz tęczę. Jest kolorowa i piękna. Tak piękna, jak Twoje marzenia, opowiedz mi o nich…:” Podczas relaksacji dzieci mogą się położyć lub usiąść wygodnie. Podczas czytania, czy opowiadania historii powolnym głosem, może nam towarzyszyć muzyka relaksacyjna.
6. Wykrzyczenie emocji
Pamiętacie może taką scenę z filmu “Boże ciało”, gdzie “ksiądz” pozwala ludziom wykrzyczeć tłumione dotąd emocje, albo scenę z bajki dla dzieci: “Smerfy”. W prawie każdym odcinku Gargamel wykrzykiwał z pasją: “Jak ja nie cierpię Smerfów” ! Wykrzyczenie bólu, lęku, złości może pomóc w pogodzeniu się z rzeczywistością. Warto zatem spróbować z dziećmi pobawić się w zabawy, dzięki którym za pomocą okrzyków ich ciało uwolni się z nadmiaru negatywnych emocji. Przykładem takiej zabawy z okrzykami może być zabawa: “Pracowity drwal”. Zadaniem dzieci jest wcielenie się w rolę drwala, który rąbie pniak. Dzieci stoją na szeroko rozstawionych nogach, łączą ręce (jakby trzymały w nich siekierę). Z uniesieniem rąk robią wdech, a z opuszczeniem krzyczą głośne HA! Unosząc siekierę (złączone ręce) z wdechem, a z wydechem tną pniak, krzycząc kilka razy HA! dopóki pniak nie będzie pocięty na kawałki. Uderzają kilka razy.
7. Zmień sposób widzenia
W każdej trudnej sytuacji można zobaczyć coś pozytywnego. Pandemii nie jesteśmy w stanie zmienić, ale możemy zmienić swój stosunek do niej. Aby pokazać dzieciom inne podejście do problemu, możemy wykorzystać do tego karty Dixit. W tej zabawie zadaniem dzieci jest wybrać kartę kojarzącą im się negatywnie, np. związaną z jakimś niebezpieczeństwem. Pytamy dzieci, dlaczego wybrali daną kartę, a następnie, co jest bardzo ważne w tej zabawie, prosimy by dziecko spojrzało na wybraną kartę w taki sposób, żeby zaczęła mu kojarzyć się pozytywnie. Pytamy, co w danej karcie może być dobrego, pozytywnego, dawać nadzieję lub jaką lekcję możemy z niej wyciągnąć. Rzeczywistość jest jak karty Dixit – nie możemy jej zmienić, ale możemy zmienić swoje podejście do niej.
8. Koncentracja na tu i teraz
We współczesnym świecie dzieci są przebodźcowane, funkcjonują w pośpiechu. Powoduje to pobudzenie, nerwowość, niepokój, generuje stres. Mindfulness to praktyka pomagająca skoncentrować się na teraźniejszości. Pomaga w nauce koncentracji, wyciszeniu, oderwaniu się od myśli dotyczących rzeczy, na które nie mamy wpływu. Przykładem zabaw mindfulness do wykonywania z dziećmi mogą być ćwiczenia oddechowe czy wymagające uważności na to, co dzieje się tu i teraz. Dla przykładu po energicznym tańcu czy ćwiczeniach zadaniem dzieci jest usiąść na podłogę, położyć rękę na sercu i wsłuchiwać się w sygnały płynące z ciała. Z zamkniętymi oczami, dzieci koncentrują się na pracy serca, oddechu, poszczególnych częściach ciała.
Trudne emocje generują napięcia i potrzebę ich rozładowania. Podczas odczuwania lęku przyspiesza się oddech, bicie serca, mięśnie stają się napięte, następuje zawężenie pola widzenia. Organizm nastawia się na walkę lub ucieczkę. Mamy nadzieję, że przedstawione przez nas sposoby radzenia sobie z trudnymi emocjami, pomogą Wam w pracy z dziećmi nie tylko w okresie pandemii.
Więcej pomysłów na zabawy z dziećmi znajdziesz: wcosiebawic.justdance.pl